Merceği doğaya tutmak direnişi görmek: Çiftçi Karıncalar Köleci Karıncalara Karşı

Çiftçi Karıncalar Köleci Karıncalara Karşı

Toprak Işık

Resimleyen: Sedat Girgin

Tudem, 2012, 3. Basım

10 yaş+

Emel Güneş

 Mesele “üç beş ağaç” meselesi değil pek tabii. Hayatın her alanındaki müdahalelere ve dayatılan yaşam biçimine karşı sokaklara dökülecek kadar itirazı olanların gözünden “o üç beş ağaç”ın da kaçmaması bir o kadar doğal… İnsanca ve onurlu bir yaşamın hayalini kuranlar o ağaçlara, doğaya bakınca neler neler görebiliyor!

Çağdaş yazarlarımızdan Toprak Işık'ın çocuk kitaplarından biri olan Çiftçi Karıncalar Köleci Karıncalara Karşı isimli kitabı; doğadaki yaşamın, hayal gücüne nasıl da yaratıcı bir şekilde ilham olabileceğine dair çarpıcı bir örnek. Toprak Işık bu kitabında çocukları, günden güne gözlem yapmaya daha da az imkân bulabildikleri karıncaların dünyasına götürerek, heyecan dolu bir serüvenin içine sürüklüyor. Romanın etkileyici kurgusunda da bu serüven, direnişle, onursuzluğa karşı başkaldırıyla, kısacası boyun eğmeme ile özdeşleşmiş ve paha biçilmez bir niteliğe bürünüyor.

Yağmur sonrası güneşin ışıldadığı bir günde tanışırız Çiftçi Karıncalar topluluğu ile. Gün boyu yuvaya taşıdıkları yaprakları gübre olarak kullanıp karınlarını doyurdukları mantarları yetiştirirler. Sadece çalışkan olmakla kalmayıp aynı zamanda kurdukları düzende yaşamlarını uyum içinde, barışçıl bir şekilde sürdürürler. Hırsızlara karşı tedbirleri elden bırakmasalar da yıllardır savaşmaya gerek duymadıkları için, öldüresiye saldırmaktan bihaber bir karınca kuşağıdır burada karşımıza çıkan. Yine de gerektiğinde savunma esnasında vücutlarında ürettikleri bir tür asitli sıvıyı püskürme meziyetlerini ve onurlarına düşkünlüklerini, haksızlığa uğrayan Çıtır isimli karıncanın cesur çıkışı sayesinde çok geçmeden fark ederler. Yuvalarına sızan ama kendilerine hiç de zarar vermeye niyetli gözükmeyen, karınca benzeri bir canlı olan kınkanatlı Aylak’a bile sahip çıkacak kadar hoşgörülüdürler. Çiftçi karıncalara kısa sürede neşe kaynağı olan Aylak’la kurulan birliktelik yuvayı bekleyen tehlikeyi göğüslerken dahi bozulmayacaktır.

Ya hep beraber ya hiç birimiz!

Peki, huzur içinde yaşayan bu karınca yuvasına kimler mi göz dikebilir? Elbet cevap, köleleştirdikleri karıncaların emeğini sömürmeyi ve üretmeden sürüp giden hayatlarını devam ettirmek için savaşmayı seçmiş olan Savaşçı Karıncalarda… Bunlar ki, saldırdıkları yuvaların henüz larva halindeki yavrularına el koyan ve sonra onları aynı kolonide kardeşleri olarak doğduklarına inandıran bir tür maalesef. İşte böylece Köleci karıncalar, binlerce yıldır bu gerçeği sır gibi saklamaları sayesinde işçi karıncaların sırtından geçinebildiler. Ta ki Çiftçi Karıncalar yuvasına saldırıp ummadıkları bir direnişle karşılaşana kadar… Çiftçi karıncaların ve onların lezzetli mantarlarının duyumunu alan komutan Çatıkkaş, kendileri için mantar yetiştiren yeni kölelerin hayalini kurarak istilacı karıncalar ordusunun başına geçerek saldırıya geçer. Ancak ilk şaşkınlıklarını üzerlerinden atan çiftçi karıncaların gözünü kırpmadan, cesaret ve yaratıcılıkla ördükleri savunma hattında tökezleyince, bu defa şaşırma sırası savaşçı karıncılara gelir. Ne istilacıların güçlü çeneleri ne de etrafa saçtıkları korku ve savurdukları tehditler yuvalarının işgaline karşı birbirine kenetlenmiş karıncaların direncini kıramaz. Ya “aynı gemide” oldukları edebiyatıyla köleleştirilen karıncalar, kardeşleri sandıkları savaşçı karıncalarla aynı şekilde kenetlenebilirler mi dersiniz? Yoksa içlerindeki öncülerin sesine kulak verip isyan bayrağını açma onuruna erişebilecekler mi? Bunu öğrenmeyi küçüklere bırakalım biz iyisi mi…

Toprak Işık’ın bu kitabı sadece konusuyla değil aynı zamanda, çocukları okurken soluk soluğa bırakabilecek denli heyecan dolu olaylar örgüsü ile de dikkat çekiyor. Keyif alarak kitap okuma kazanımı başlı başına azımsanmayacak önem taşıyor şüphesiz. Buna ek olarak karıncaların yaşamına dair bilimsel gerçeklerin neleri çağrıştırabileceğini kavrayan çocukların, toplumsal dönüşümlere dair bilimsel gerçekleri öğrendikçe kurabilecekleri hayalleri varın siz düşünün!