Çocuklar için; “Kendine ait bir oda”

Yaşlı Kadın ve Papağan

Virginia Woolf

Kırmızı Kedi Yayınevi

Çeviren: İlknur Özdemir

1. Basım

7 yaş ve üstü

Evrim Gökçe

Woolf, neden kadınlara kendine ait bir oda gerektiğini ama çoğu kez de sahip olamadıklarını izah etmişti. Biz de eklemeden geçmeyelim, çocukların da kendine ait bir odaları olmalı ve neden olamadığını biliyoruz.

Kimi kitaplar vardır ilk cümlesi sükselidir, okurlar ezbere bilir. Misal; “Mutlu aileler birbirine benzerler, her mutsuz aileninse kendine özgü mutsuzluğu vardır”, Kafka’nın Dönüşüm’ünden bir ilk cümledir.

Kimi kitaplar vardır, sayılırlar, kitap fuarlarından çok çalınırlar, lakin iş okumaya gelince, yaz tatiline, sömestra ertelenir, asla gidilmeyen randevuların mağdurları olurlar. Ne üzücü ki Kapital biraz böyledir, Direnmenin Estetiği de, söz konusu randevularda ekilmek ise, Kapital’den geri kalmaz.

Kimi kitaplar da, bir mevzunun en has kitapları olurlar. Diyelim ki, feminist okumalara ilgi duyar hale geldiniz, kitaplığınızın bir rafını “kadın kitaplarına” evireyim dediniz. O halde,  Virginia Woolf’un “Kendine Ait Bir Oda”sı, kitaplığınızın en ışıklı rafının en baş köşesini almış olmalıdır. Zira bu kitaplıkların da, bir kuralı kaidesi, adab-ı muaşereti vardır.

Virginia Woolf, kitaplığınızın “kadın köşesi”nde fiyakalı bir mevziyi hakkıyla göğüsleyedursun, gözünüzden kaçmasın diye söylüyoruz, kendisinin bir de çocuk kitabı vardır.

Bu hafta size tanıtacağımız “Yaşlı Kadın ve Papağan”, Woolf’un tek çocuk kitabı ve kitaplığınızda bir yeri hak etmeli gibi duruyor.

‘Bir kuş ne kadar mutlu olabilirse, o kadar mutlu olmanı sağlayacağım’

Yaşlı ve yoksul bir kadın Bayan Gage’in, cimrilikte ihtisas yapmış ağabeyinin ölümü üzerine, kendisine miras kalan evi, bir miktar parayı almaya gidişinin öyküsü, Woolf’un hayvanlarla olan ilişkisine de ışık tutuyor denebilir.

Flush’ta; bir köpeğin iç sesini konuşturan Woolf, çocuklar için kaleme aldığı öyküsünde de, kimselerin sevmediği, boşboğaz papağan James’le, dostane bir ilişki kuruyor.

Komşuların aksi ve yabanıl buldukları papağan James için; “belki de karnı açtır ya da mutsuzdur” diyen Bayan Gage, Woolf’un bir çocuk öyküsünde dahi kendini eleveren, dokunaklı olana tüm “bilinç akışlarına rağmen” yabancılaşmayan yüzünü gösteriyor.

“Doğu ülkelerinde huysuzca konuşmayı öğrendi” dedikleri papağan James, “Bir kuş ne kadar mutlu olabilirse, o kadar mutlu olmanı sağlayacağım” diye kendisini teselli eden Bayan Gage’e, doğu ülkelerinde “başka ve güzel şeyler” öğrendiğini de gösteriyor.

İhtiyarlığı sizden öğrenecek değiliz

İçinden ihtiyar geçen çocuk öykülerinin otobüslerde yazan “yaşlılara, gazilere, hamilelere yer veriniz” ibaresi için hala geriye bir şans bıraktığını da söylemek gerekiyor.

Bir hafta anneanne, diğer hafta babaanneyle kalan, bakıcı parasının yetişmediği ailelerin çocukları, ihtiyarlığın ağrıyan dizler, eve sinen ama özlenen bir koku, her gelene “tek misafirlikte iki kez kolonya ikramı” olduğunu öğrenip, biraz büyüyüp yollara düştüklerinde otobüslerde yerlerini bu nineler ve dedeler kuşağına veriyorlar.

Öte yandan, ihtiyarlığı Hulusi Kentmen ve Adile Naşit’ten öğrenen çocuklar da eminiz “buyurun teyzecim, siz oturun” diyorlardır.

Ama “ihtiyarlığı sizden öğrenecek değiliz” kibriyle Münir Özkul’un Yaşar Usta’sının, Adile Naşit’in hamam sahnesinin bile sansürlendiği zamanlardan geçtiğimiz de aşikar.

İhtiyarlığın kuş kadar emekli maaşıyla tadının kaçırıldığı, hayattan neredeyse kapı dışarı edildiği şu günlerde, ninelerine ve dedelerine yetişemeyen çocuklar için, Bayan Gage anımsanacak bir kahraman olarak kalabilir.

Bayan Gage sayesinde ihtiyarlık; kırışıklar, sarkan ve öne doğru uzayan bir çene, tizleşen sesler değil hayata karışan, yaşayan bir kuşak haline bürünüp, papağanlarla ahbap olmayı, çocukların anlam evrenine yerleştirebilir.

Bitirirken söylemezsek olmaz; Woolf, neden kadınlara kendine ait bir oda gerektiğini ama çoğu kez de sahip olamadıklarını izah etmişti. Biz de eklemeden geçmeyelim, çocukların da kendine ait bir odaları olmalı ve neden olamadığını biliyoruz.